Χόρχε Λουίς Μπόρχες

  • Στην αρχή, φυσικά, υπήρξα μόνο αναγνώστης. Ωστόσο πιστεύω πως η ευτυχία ενός αναγνώστη υπερβαίνει την ευτυχία του συγγραφέα, γιατί ένας αναγνώστης δεν χρειάζεται να σκοτίζεται, ούτε να αγχώνεται: επιδιώκει απλώς την ευτυχία. Και η ευτυχία, όταν είσαι αναγνώστης, είναι συχνή.
  • Για παράδειγμα, ξεκίνησα, όπως κάνουν οι περισσότεροι νέοι, πιστεύοντας ότι ο ελεύθερος στίχος είναι πιο εύκολος από τις έμμετρες μορφές στίχου. Σήμερα είμαι εντελώς βέβαιος ότι ο ελεύθερος στίχος είναι πολύ πιο δύσκολος από τις έμμετρες και κλασικές μορφές. Η απόδειξη -αν χρειάζεται τέτοια- είναι ότι η λογοτεχνία ξεκινάει με τον έμμετρο στίχο.
  • Βέβαια προσπαθούσα να γράψω με ύφος περισπούδαστο. Τώρα θεωρώ πως το να γράφει κανείς με περισπούδαστο τρόπο είναι λάθος. Το θεωρώ λάθος γιατί αποτελεί ένδειξη κενότητας, και ο αναγνώστης το αντιλαμβάνεται αυτό. Αν ο αναγνώστης βρίσκει ότι έχεις ηθικό έλλειμμα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να σε θαυμάζει ή να σε ανέχεται.
  • Έπειτα έκανα ένα πολύ κοινό λάθος: έκανα το παν για να είμαι -πάνω απ’ όλα- μοντέρνος. Δεν χρειάζεται να αγωνιζόμαστε για να είμαστε μοντέρνοι, δεν είναι ζήτημα περιεχομένου ή ύφους. Διότι είμαστε μοντέρνοι.
  • Με έχουν ρωτήσει γιατί δεν έχω επιχειρήσει ποτέ να γράψω μυθιστόρημα. Η τεμπελιά, φυσικά, είναι η πρώτη εξήγηση. Αλλά υπάρχει άλλη μία. Δεν έχω ποτέ διαβάσει μυθιστόρημα χωρίς να νιώθω μια κάποια βαριεστημάρα. Τα μυθιστορήματα περιέχουν σάλτσα.
  • Όταν ήμουν νέος, πίστευα στην έκφραση. Τώρα έχω φτάσει στο συμπέρασμα (και ας ακούγεται λυπηρό), πως δεν πιστεύω πια στην έκφραση: πιστεύω μόνο στον υπαινιγμό. Άλλωστε, τι είναι οι λέξεις; Οι λέξεις είναι σύμβολα για αναμνήσεις που τις έχουμε κοινές με άλλους ανθρώπους. Αν εγώ χρησιμοποιήσω μια λέξη, τότε εσείς πρέπει να έχετε κάποια εμπειρία εκείνου το οποίο δηλώνει η λέξη. Εάν δεν έχετε, η λέξη δεν σημαίνει τίποτα για εσάς. Νομίζω πως μπορούμε μόνο να υπαινισσόμαστε, να κάνουμε τον αναγνώστη να φαντάζεται. Ο αναγνώστης, αν είναι σε εγρήγορση, μπορεί να ικανοποιηθεί με την απλή νύξη ενός πράγματος.
  • Αν έπρεπε να δώσω συμβουλές σε συγγραφείς, θα τους έλεγα απλώς αυτό: όσο μπορούν να μην το παρακάνουν με την επιθυμία τους για τελειότητα. Δεν νομίζω ότι το να σκαλίζουν τη δουλειά τους κάνει καλό. Έρχεται η στιγμή που ανακαλύπτει κανείς εκείνο που μπορεί να κάνει, τη φυσική του φωνή, τον ρυθμό του. Μετά από αυτό δεν πιστεύω πως οι μικρές διορθώσεις θα είναι χρήσιμες. Όταν γράφω, δεν σκέφτομαι τον αναγνώστη, ούτε τον εαυτό μου. Σκέφτομαι αυτό που προσπαθώ να αποδώσω και κάνω ό,τι μπορώ για να μην το καταστρέψω.
Διάσπαρτα επιλεκτικά αποσπάσματα από την Τέχνη του στίχου
(μτφρ. Μαρία Τόμπρου), Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης
του Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

FacebooktwitterlinkedinFacebooktwitterlinkedin